Historia idei to dziedzina, która śledzi narodziny, rozwój i przemiany myśli ludzkiej. Idee to nie tylko abstrakcyjne pojęcia, ale fundamenty, które kształtują politykę, religię, naukę, sztukę i życie społeczne.
Już w starożytności narodziły się wielkie idee filozoficzne – prawdy absolutne Platona, logika Arystotelesa, stoicka cnota i epikurejska radość życia. Średniowiecze rozwijało idee teologiczne, w których rozum i wiara miały współistnieć. Renesans wniósł ideę humanizmu, czyli przekonanie, że człowiek jest twórcą kultury i badań naukowych. Barok przyniósł idee dramatyzmu życia, przemijania i religijnej walki o dusze. Oświecenie to czas narodzin idei racjonalizmu, praw człowieka, demokracji i wolności jednostki. Rewolucja francuska była wynikiem ścierania się idei równości, wolności i braterstwa. XIX wiek obfitował w idee społeczne i polityczne: liberalizm, nacjonalizm, socjalizm czy anarchizm. Pozytywizm rozwijał ideę postępu i naukowego podejścia do życia. Romantyzm podkreślał ideę indywidualizmu, wolności artysty i buntu przeciw normom. XX wiek to czas idei totalitarnych, takich jak faszyzm i komunizm, ale też idea demokracji liberalnej, praw człowieka i wolności słowa. Współczesność przynosi idee globalizacji, ekologii, równouprawnienia płci i społeczeństwa informacyjnego.
Historia idei pokazuje, że żadna z nich nie istnieje w próżni – każda jest odpowiedzią na konkretne potrzeby i kryzysy. Idee kształtują ustroje polityczne, systemy gospodarcze i hierarchie społeczne. W literaturze idee stają się motywem przewodnim wielu dzieł, od tragedii greckich po współczesne powieści. Sztuka także wyraża idee – religijne, estetyczne czy społeczne. Historia idei bada, jak pewne koncepcje przetrwały wieki i nadal kształtują myślenie współczesnych ludzi. Pokazuje też, jak inne upadły lub zostały przekształcone w nowe systemy. Każda epoka wnosiła własny zestaw idei, które stawały się fundamentem jej tożsamości. Analiza historii idei to klucz do zrozumienia, dlaczego świat wygląda tak, jak wygląda dziś.