Proza to forma literacka, w której wypowiedź jest pozbawiona rytmu i rymu charakterystycznego dla poezji. Jej głównym celem jest opowiadanie historii, przedstawienie wydarzeń, postaci i konfliktów w sposób ciągły i narracyjny. Proza obejmuje powieść, nowelę, opowiadanie, esej, reportaż, pamiętnik i biografię.
W literaturze antycznej proza rozwijała się w postaci kronik, traktatów filozoficznych i opowieści historycznych. W średniowieczu pojawia się proza religijna, dydaktyczna i przygodowa, związana z nauką i moralnością. Renesansowa proza eksploruje tematy społeczne, edukacyjne, historyczne i filozoficzne. Barokowa proza charakteryzuje się rozbudowaną formą, alegorią, dramatyzmem i retoryką. Pozytywistyczna proza kładzie nacisk na realizm, krytykę społeczną, opis życia codziennego i edukację. W Młodej Polsce pojawia się proza symboliczna, psychologiczna i ekspresjonistyczna. Dwudziestolecie międzywojenne wprowadza powieść modernistyczną, psychologiczną i eksperymentalną. Współczesna proza eksploruje formę narracji, perspektywę bohaterów, hybrydę gatunków i nowe media.
Proza pozwala na rozwinięcie fabuły, analizy psychologicznej postaci i opis świata. Jest narzędziem krytyki społecznej, refleksji filozoficznej i edukacji historycznej. W prozie romantycznej występują bohaterowie indywidualistyczni i antybohaterowie.
Realistyczna proza ukazuje życie codzienne, konflikty społeczne i problemy moralne. Proza eksperymentalna poszukuje nowych sposobów opowiadania, języka i struktury. Reportaż i esej umożliwiają analizę faktów, wydarzeń i opinii. Nowela i opowiadanie eksponują dramatyzm, symbolikę i napięcie. Proza pozostaje formą uniwersalną, zdolną do przekazania wiedzy, emocji i idei w sposób szczegółowy i złożony.