Miłość jest jednym z najstarszych i najważniejszych motywów literackich. Ukazuje ona zarówno radość, uniesienie i szczęście, jak i cierpienie, tęsknotę i rozczarowanie.
- W literaturze antycznej miłość często łączyła się z przeznaczeniem, losami bogów i bohaterów.
- W średniowieczu motyw miłości przybierał charakter rycerski, dworski i platoniczny, odwołując się do ideału czystości i poświęcenia.
- Renesans ukazuje miłość jako źródło rozkoszy i natchnienia, jednocześnie podkreślając jej związek z pięknem i harmonią.
- W baroku miłość jest pełna dramatyzmu, namiętności i kontrastów, często zestawiana z przemijaniem i moralnym dylematem.
- Pozytywizm traktuje miłość realistycznie, jako element życia codziennego i aspekt odpowiedzialności społecznej.
- W literaturze Młodej Polski miłość staje się nastrojowa, indywidualistyczna i często tragiczna.
- Dwudziestolecie międzywojenne eksploruje miłość w kontekście psychologicznym, erotycznym i społeczno-kulturowym.
- Współczesność ukazuje miłość w różnych wymiarach – romantycznym, przyjacielskim, rodzinnym, wirtualnym czy jako konflikt jednostki z rzeczywistością.
Motyw miłości pozwala na ukazanie emocji, tęsknot, zazdrości, oddania i zdrady. Przez literaturę miłość staje się narzędziem do analizy ludzkiej psychiki. Ukazuje zarówno heroiczne czyny w imię uczuć, jak i destrukcyjną moc namiętności. Miłość bywa też symbolem wolności i buntu przeciw normom społecznym. Motyw miłości często splata się z innymi motywami – śmiercią, losem, naturą, czasem i przemijaniem. W dramacie miłość stanowi często o konflikcie bohaterów i rozwoju akcji.
W poezji ukazywana jest poprzez metafory, obrazy przyrody i symbole. W prozie realistycznej opisuje życie codzienne, problemy społeczne i relacje międzyludzkie. Miłość w literaturze jest niezmiennie uniwersalna i aktualna, niezależnie od epoki.