Sztuka pozytywizmu odrzucała idealizację i dążyła do wiernego odtwarzania rzeczywistości. Realizm stał się dominującym nurtem, zarówno w literaturze, jak i malarstwie czy rzeźbie.
W sztuce starano się ukazywać życie codzienne zwykłych ludzi, ich trud, pracę i problemy społeczne. Portrety, sceny rodzajowe i pejzaże miały charakter dokumentalny, często służąc również celom edukacyjnym. Malarze jak Aleksander Gierymski czy Józef Chełmoński ukazywali życie wsi i miasta z niezwykłą dokładnością i empatią.
W kulturze dużą rolę odgrywała prasa i czasopisma, które stawały się przestrzenią debaty i szerzenia oświaty.
Rozwój nauki i techniki również odbijał się w sztuce – pojawiły się ilustracje naukowe, fotografie, nowe sposoby dokumentowania świata. Kultura pozytywistyczna stawiała sobie cele wychowawcze i moralne, dążąc do kształtowania świadomych obywateli.
W architekturze dominowały style praktyczne i użytkowe, związane z industrializacją, jak budynki kolejowe, fabryczne i mieszkalne.
Teatr pozytywistyczny również pełnił funkcję dydaktyczną – poruszał tematy społeczne i obyczajowe. Cała kultura epoki była nastawiona na praktyczny pożytek i wierne odbicie życia.